各位, 欢迎!在这个博客你们可以找到多各种信息!主要是世界语的博客。

Gesinjoroj, bonvenon! En tiu ĉi blogo vi povas trovi multajn diversajn specojn da informoj! Ĉefe la blogo estas en la lingvo intercia ESPERANTO.

Signore e signori, benvenuti! In questo blog potrete trovare svariate informazioni! Principalmente viene usata la lingua internazionale ESPERANTO.

Ladies and gentlemen, welcome! In this blog you can find many kinds of information! The blog is mainly in the international language ESPERANTO.

lunedì 13 agosto 2012

Ĉu la destino antaŭvidas ĉion?

- Akilo: Kara amiko, hieraŭ mi preskaŭ koleris kontraŭ amiko, kiu estis dirante absurdaĵojn.
- Testudo: Ho, Akilo, vi neniam devas koleri, nur kompreni. Ĉiukaze, kio sukcesis kolerigi vin?
- Akilo: Vi pravas pri la daŭrigo de la trankvileco, tamen estas aferoj, kiuj estas tiel stultaj, ke mi ne komprenas, kiel povas ezkisti personoj, kiuj kredas tion.
- Testudo: Nu! Vi ankoraŭ ne rakontis al mi tion, kio okazis!
- Akilo: Tiu mia amiko kredas la destinon. Fakte, li kredas, ke per bona esploranto oni povas malkovri nian destinon. Kiel oni povas kredi, ke nia vivo estas jam skribita? Kiel ni estu nuraj senmensaj pupoj!
- Testudo: Atendu, Akilo. Mi ne komprenis ion. Laŭ via rakonto, via amiko ne opinias, ke ĉio estas jam skribita, nur ke ekzistas destino.
- Akilo: Ĉu ambaŭ ne estas la samo?
- Testudo: Ne, por tio, kion mi povas kompreni.
- Akilo: Ĉu vere? Kial? Finfine la ideo estas precize tio: la destino de homo estas la antaŭdecidita vojo, kiun li devas sekvi; aŭ pli bone, li ne povas ne sekvi. Kiel vi povas vidi distingon inter la du vortoj?
- Testudo: Simple! Ĉu vi vidas la rokon, kiun mi havas enmane nun?
- Akilo: Jes.
- Testudo: Se mi lasas ĝin, kia estas la destino de la roko?
- Akilo: Fali teren.
- Testudo: Ekzakte. Do, vi ne kontraŭis mian uzon pri la vorto "destino", ĉar oni kutime uzas frazojn kiel: "tiu ĉi objekto estas destinita por tio".
- Akilo: Kompreneble. Tamen la vorto destino ĉi tie havas malsimilan sencon kompare al kiam mi antaŭe uzis ĝin.
- Testudo: Kia estas la diferenco viaopinie?
- Akilo: La destino estas io antaŭdecidita pri la estonteco de iu aŭ io. Via uzo de destino estas malsimila.
- Testudo: Kiel?
- Akilo: Vi uzas la vorton "destino" por celi la fizikan leĝon de la gravito: du masaj objektoj altiras unu la alian.
- Testudo: Do oni povas aserti, ke la destino de du proksimaj masaj objektoj estas antaŭdecidita, ĉu ne?
- Akilo: Jes... en iu aparta maniero, jes. Fakte, du izolitaj masaj objektoj ĉiam emas proksimiĝi pro la gravito. Tamen, kiam ili ne estas izolitaj, tiam ilia estonteco ne estas tiel certa. Ekzemple, se vi lasas la rokon demane, tiam via unuopa certeco estas, ke la roko estos altirita teren, sed vi ne povas esti certa, ke la roko tuŝos la grundon. Kiel vi povus? Ekzemple, mi povus kliniĝi kaj kapti ĝin enaere, evitante la kontakton grunde.
- Testudo: Mi komprenas vian vidpunkton. Tamen, lasu min rimarki, ke oni ĉiukaze povas paroli pri destino. Fakte, kiam mi lasas la rokon, mi estas destinante ĝin al la falado grunden, sed la destinado ne estas procezo kun certa konkludo. Oni povas prepari ĉion por lasi, ke la roko tuŝu la grundon, sed la neantaŭviditaĵoj ĉiam estas multaj. Do, oni ne ĉiam povas esti certaj.
- Akilo: Jes. Ĉiukaze vi parolas pri ia destino malsimila al la mia.
- Testudo: Mi kaptis la distingon. Sed la demando estas: ĉu la senco, kiun vi donas al la vorto "destino", estas la sama kompare kun la senco, kiun donis via amiko?
- Akilo: Certe! Kial ne?
- Testudo: Ĉu li asertis, ke li kredas la destinon aŭ li kredas, ke la tuta estonteco estas jam skribita?
- Akilo: Li asertis, ke li kredis la destinon.
- Testudo: Do, kiel vi povas esti certa pri lia difino de destino? Li eble uzis alian sencon kompare al la via.
- Akilo: Mi ne kredas tion. Fakte, li aldonis, ke ĉio estas determinita. Tio estis lia difino: "la destino ekzistas, ĉar ĉio estas determinita".
- Testudo: Do, vi kredas, ke tiu vorto "determinita" implicu, ke ĉio estas jam skribita?
- Akilo: Jes! Kiel ne?
- Testudo: Tamen, la vorto "determinita" ne implicas, ke ĉio estas komprenita perfekte. Ekzemple, oni povas diri: "ni determinis ilian pozicion". Tio ne implicas, ke ilia pozicio ne ŝanĝiĝu aŭ ke ilia pocizio estu vere perfekte determinita. Tiu "determinita" nur implicas, ke ni estas tre konfidaj, ke nia mezuro de ilia pozicio estas preciza.
- Akilo: Vi asertas, ke "determinita" estas aserto pri nia konfido kaj ne aserto pri la reala precizeco de tiu mezurado, ĉu ne?
- Testudo: Precize! Do, eble via amiko uzis tian sencon. Kiel ni povas esti certa pri tio?
- Akilo: Do, ni supozu, ke efektive li uzis vian sencon de "determinita". Do, kiam li asertas, ke "ĉio estas determinita", ĉu li asertas, ke estas iu "kiu estas konfida pri la mezurado de ĉio"? Ŝajnas al mi stultaĵon.
- Testudo: Ne, sed li eble pensas, ke "ĉio estas determinita en apartaj limoj". Kaj eble ke "tiuj ĉi limoj ekzistas, sed estas etaj".
- Akilo: Kun tiuj difinioj, ĉu ni ankoraŭ povas paroli pri destino?
- Testudo: Pensu pri la hazardludoj: la probablo je venki kaj gajni monon estas pli malalta ol la probablo je perdi. Do, ludanto estas destinita al la perdado: lia luda destino estas jam determinita. Tamen, tio ne implicas, ke li neniam venkos, kvankam la venkaj probabloj estas tiel etaj. Sed dum longa periodo, li sendube perdos la plej multajn fojojn.
- Akilo: Sed, tio, kion mi ne komprenis de via vidpunkto estas kiel tio aplikiĝas pri la vivo de la homoj. Fakte, kiam mi estis kun mia amiko, ni parolis pri la vivo de la homoj. Ĉu vi opinias, ke nia vivo estas jam determinita kaj ni faros ion anstataŭ alio kun aparta probablo?
- Testudo: Mi ne havas opinion pri tio. Nia dialogo startis de via miro pri la kredo de via amiko. Vi eĉ difinis absurda la fakton, ke oni povu kredi la destinon. Poste, ni vidis, ke la vorto "destino" ne strikte implicas, ke "la estonteco estas totale difinita". Tia vorto povas nur implici, ke io estas determinita kaj tio povas influi la estontecon. Ekzakte, kiel la fizikaj leĝoj influas la estontecon de niaj ĉiutagaj agoj, igante kelkajn aferojn tre probablaj sed aliajn tre neprobablaj.
- Akilo: Sed, ĉu vi opinias, ke povu ekzisti personoj, kiuj povu malkovri tiajn probablojn?
- Testudo: Mi tute ne scias. Mi eĉ ne scias, ĉu tiuj probabloj ekzistas aŭ ne. Tamen ili ŝajnas verŝajnaj.
- Akilo: Mi komprenas, ke fizika leĝo povu determini la movadon de objekto kun iom da necerteco. Tamen, mi ne povas kompreni, kiel la homoj povu esti determinita en ilia estonteco.
- Testudo: La fizikaj leĝoj mem influas la estontecon de la homaro. Fakte, se ekde la plej antikva periodo ne ekzistintus la gravito, tiam la flugado de la homoj estintus ne nur ebla sed eĉ kutima.
- Akilo: Jes, mi komprenas tion. Tamen, vi ĉiam parolas pri ĝeneralaj situacioj. Sed, la homoj estas organismoj tre kompleksaj, tute malsimilaj kompare al la ja pli antaŭvideblaj senvivaj objektoj kiel la roko. La homoj havas menson, kiu permesas al ili decidi kelkfoje tre neantaŭvideble. Do, kiel la vivo de homo povas esti determinita? Kiel oni povus deklari, ke homo havas destinon?
- Testudo: Mi ne havas ĉiun respondon, sed mi povas montri al vi verŝajnan situacion, kiu povas montri eblon. Tamen, mi deziras forte rimarki, ke oni ne scias, ĉu tiu ĉi eblo estas reala. Sed, lasu min rakonti ĝin.
- Akilo: Sendube!
- Testudo: Imagu, ke la homa memorado estu plibonigita kiam aparta sostanco estas abunde produktata de nia cerbo. Kaj imagu, ke naskiĝu persono, kies cerbo produktu duoble tiun substancon kompare al la aliaj personoj. Ĉu vi vidas, ke lia destino estas parte determinita? Ĉu vi vidas, ke lia destino sendube rilatos al lia granda memorkapablo? Klare, tio ne estas certa, sed ĉiukaze tre probabla.
- Akilo: Bone, sed tiuj, kiuj kutime subtenas la destinon, asertas, ke kelkaj homoj povas rakonti al ni nian destinon. Finfine tio estas la laboro de la divenistoj. Kaj la astrologoj eĉ rilatas la destinon de homo al la moviĝo de la planedoj. Kiel vi povus taksi eĉ nur eblaj tiajn stultaĵojn.
- Testudo: Ni ne estas certa pri la realo, kara Akilo. Tamen, ni povas uzi nian imagon kaj nia rezonado por taksi ĉu io ŝajnas al ni reala aŭ ne. Jen mia ĉefa celo dum dialogo.
- Akilo: Kompreneble.
- Testudo: Do, mi nun respondas al via demando. Ĉu ni konas la tutajn influojn, kiujn la Sunsistemaj planedoj aplikas sur la Tero?
- Akilo: Laŭ tio, kion mi scias, ne. Ni konas multon, sed ne ĉio.
- Testudo: Do, se ni ne konas la influadon de la aliaj planedoj sur la nia, kiel ni povas scii la efikon de tiu influado sur la homo?
- Akilo: Jes, sendube estas tre esplorenda temo.
- Testudo: Kia estas la periodo de la vivo de homo, kiam ĝi estas plejeble influebla?
- Akilo: Kiam li estas plej sendefenda.
- Testudo: Kiam, do?
- Akilo: Dum infaneco.
- Testudo: Ĉu estas periodo, kiam li estas eĉ pli eta kaj malforta?
- Akilo: Certe. Kiam ĝi ankoraŭ ne naskiĝis. En la patrina ventro.
- Testudo: Kaj kio okazas biologie post la fekondigo de la patrino?
- Akilo: Okazas, ke unuopa ĉelo duobliĝas kaj ekformas multĉelan organismon, kiu iĝos homo.
- Testudo: Kaj ĉu vi opinias, ke tiuj ankoraŭ-neklaraj planedaj influoj tute ne povu influi la formiĝom de homa estaĵo dum la ĉela duobliĝo?
- Akilo: Ne... ni vere ne scias, ĉu tiu ĉela procezo estu influita de eksteraj faktoroj.
- Testudo: Do, konsidere ĉion, kion ni ĝis nun argumentis, kiel vi ankoraŭ povas juĝi la koncepton de la destino tute absurda?

Nessun commento:

Posta un commento